Nghệ thuật bày binh bố trận trong cờ tướng

Khi chơi cờ tướng cũng giống như hành quân đánh trận vậy có những điều nhất thiết phải tránh nếu bạn không muốn chịu thiệt trước khi lên trận. Mỗi nước di chuyển đều kèm theo điều có lợi và có hại nhất định, phụ thuộc vào chiến thuật thi đấu cũng như bản lĩnh và kinh nghiệm của bạn khiến nước cờ đó trở nên sắc bén hơn hay trở nên yếu hơn.

Bài viết dưới sẽ chia sẻ về nghệ thuật bày binh bố trận trong cờ tướng để hạn chế điểm yếu và tăng cường khả năng thực chiến.

Mục lục

Hai sĩ khuyết tượng sợ pháo công

Bạn có thể hiểu khi bên bạn bị mất hai tượng phòng thủ khi đó pháo công rất dễ khi có ngòi là sĩ. Lúc này sĩ lại là quân cờ không những để phòng thủ mà là điều kiện cho pháo đối phương công vào.

Bạn có thể thấy rõ điều này qua ví dụ sau:

Bên đỏ tận dụng sĩ của bên đen làm đòn bẩy cho pháo với tốt công vào cuối cùng bên đen đành chịu thua khi pháo tốt cùng công với sĩ làm ngòi.

Nhất xa thập tử hàn

Câu này bạn có thể hiểu giống câu ” nước xa không cứu được lửa gần”, các quân khi di chuyển cần có sự liên kết phối hợp hỗ trợ lẫn nhau trong tấn công và phòng thủ.

Bạn có thể hiểu rõ hơn với ví dụ bên dưới trận đấu giữa Hà Thuận An (quân đen) vs Tiểu Lý Tử (quân đỏ):

Ván này 2 danh thủ thi triển khai cuộc ” Tiên tuần hà pháo công hậu thoái hữu pháo ” . Đây là một trong những bố cục thoạt nhìn đơn giản nhưng lại chứa đựng đầy dụng ý biến hóa.

Bạn để ý ở nước cờ thứ 20 khi quân đen đã cảm thấy nguy hiểm đã cố ý mở pháo để thông lộ cho xe 8 ra hộ giá. Có câu ” Nước xa không cứu được lửa gần ” , mặc dù danh thủ Hà Thuận An đã chủ động mở đường Pháo cho Xe 8 “cứu giá ” nhưng có lẽ đã muộn màng. Muộn còn hơn không, Xe 8 của Hà Thuận An cũng kịp xông lên giáp chiến, kết hợp với xe 2 và 2 Pháo phòng thủ đến cùng gây trở ngại phần nào cho đội quân của Tiểu Lý.

Nhưng tình hình quá bất lợi, Tiểu Lý sử dụng 2 xe, 2 Pháo như thần liên tục khuấy đảo , vây hãm Xe Pháo của danh thủ Hà Thuận An , rồi thi triển những đòn bắt cục liên tục, dồn ép một lần nữa tướng đen lại phải xuất cung.

Sau khi đã tiêu diệt được cận vệ ( Xe 4 ) của đối phương. Cuối cùng vận dụng những bước di tuyệt kĩ, khéo léo của Xe 2 Pháo cộng với Tốt đầu trói chặt quân tướng của danh thủ Hà Thuận An mà giành lấy thắng lợi.

Quân chết không vội ăn

Điều này bạn có thể hiểu quân chết không vội vàng ăn mà lấy thế là chủ yếu. Bạn có thể xem thực chiến tại trận đấu giữa 2 cao thủ cờ tướng của Trung Quốc là Tạ Tĩnh – Thượng Hải vs Liễu Đại Hoa – Hồ bắc

Bạn để ý nước cờ thứ 44: Tình thế nguy nan,khó lòng sáng suốt !. Nước 44, bác Tạ thoái Mã trấn trung không được hay lắm vì như thế sẽ bị động khó đi,có thể đổi thành X2-4 tương đối là ngoan cường. Bác Liễu lão xuất chiêu ra đòn cũng cực kỳ hung mãnh, không chỉ có sự liều lĩnh mà còn không kém phần tinh xảo, khéo léo.

Thay vì trực tiếp dùng Pháo ăn Mã lấy lại quân,ông lại đi X5.1 điểm huyệt mới là cao tay hợp với nguyên tắc “Quân chết không vội ăn,giành thế là chủ chốt”.

Sau 6 nước tiếp theo thì đen giành chiến thắng.

Khi có tốt sang sông phải chú ý

– Có quân khác phốt hợp trợ công (xe, pháo mã) để chiếm được vị trí có lợi
– Chiếm cứ yếu điểm toàn cục, không tùy tiện hi sinh

Điểm quan trọng trong việc tranh tiên khi bố cục:

– Khiến đối phương đi vào vị trí như ban đầu (bị lặp lại nước đi)
– Thúc ép đối phương đi những nước kém hiệu quả (giảm bớt hiệu quả)
– Quấy nhiễu ý đồ bày trận của đối phương, hoặc tạo thành thế trận vô vị, đối phương không có nước hay để đi

Khi mở tốt biên có 3 điểm sử dụng

– Áp chế mã biên của đối phương
– Có thể nâng xe lên giữ tốt đầu
– Mở đường lên mã (M3. 1 rồi M1. 3 đứng đầu tượng)

Lưu ý của pháo tuần hà

– Không gấp lên sỹ, để tránh bị nhòm tượng
– Cùng với xe và tốt phối hợp
– Chú ý đối phương phá hoại căn mã ở dưới rồi dùng nước bắt trói.

Mời bạn tham khảo trận pháo tuần hà uy lực cực mạnh

Điều cần nhớ của mã bàn hà

– Chống xe kị hà của kẻ địch đuổi bắt
– Chú ý pháo kị hà của địch dùng độ tốt qua sông làm ngòi đuổi bắt
– Chú ý pháo kị hà của địch mượn tốt bên mình làm ngỏi đuổi bắt

Sử dụng tả mã bàn hà qua thuần thục và đầy kinh nghiệm của quân đen khiến đối thủ phải khiếp sợ đầu hàng.

Khi đối thủ dùng pháo ăn tốt biên

– Phải phòng chống nó đâm pháo giác (treo tượng biên hoặc mang pháo ra cản nó…)
– Nếu nó đâm giác, phải dùng xe mã (hoặc xe mã tượng) phối hợp để vây bắt hoặc xua đuổi (dù là mã biên hay mã trong đều phải cố phát huy chức năng này)

Luôn phải tìm nước công thủ song toàn

Nước cờ chỉ có một tác dụng “nước thủ” hay “nước công” đều có hiệu quả hạn chế, phải tìm nước cờ “trong thủ có công”, hoặc “trong công có thủ”. Đánh chắc thắng chắc, không để lộ sơ hở cho đối thủ khai thác. Nước cờ có ý đồ lộ rõ ràng thường không dễ thành công, nên làm quen cách đi kín đáo và sâu sắc.

Trung cục pháo lợi hơn mã, tàn cục mã lợi hơn pháo

Điều này tương đối dễ hiểu khi:

Trung cuộc: các quân phòng thủ tương đối chặt chẽ cần quân từ xa công vào có uy lực mạnh, điều này quá phù hợp với tính chất của pháo. Nếu mã công thường bị xe lùa về hoặc bị kẹt không thể di chuyển được.

Tàn cuộc: với đội cơ động của mình quân mã có khả năng càn quét và di chuyển linh hoạt dễ tấn công, trong khi pháo cần có ngòi mới có thể công được. Do vậy về tàn cuộc ưu tiên giữ mã thay vì pháo.

Khi trung lộ hết khả năng đột phá, nên nghĩ chuyện di dời pháo đầu

15. Khi chiếm tiên thủ (quyền chủ động) nên tránh đổi quân chủ lực tiến công.
16. Xe không đứng nơi hiểm địa
17. Cần chú ý tình thế sau khi đổi quân hoặc ăn quân, ăn quân mà mất tiên không phải là hay
18. Thứ tự ưu tiên của các giá trị trong ván cờ: Sát cục-Thế lực-Tiên thủ-Quân
19. Phương hướng suy nghĩ tính toán trong cờ tướng
– Tìm nước đi hay cho bên mình
– Cản trở nước đi hay của đối phương
20. Sĩ chớ lên bừa, tốt không tiến vội, quân kị chỗ kẹt
21. Khi có 3 quân gần cung tướng giặc, chú ý tìm sát cục, thậm chí thí quân tạo sát
22. Pháo tai sĩ nổ sĩ đáy của đối phương nếu đúng thời cơ rất hiệu quả
23. Công việc tính toán nước cờ cơ bản như sau:
– Dụng ý của đổi phương đi nước cờ vừa rồi định làm gì?
– Nước tiếp theo đối phương muốn đi gì?
– Lựa chọn các đối phó của bên mình: Phá hoại mưu kế địch, không cho thực hiện ý định hay là tương kế tựu kế, giả vờ cho đối thủ thi triển kế hoạch?
– Lúc nào cũng phải suy nghĩ vấn đề toàn cục
24. Bố cục đi sau phải biết phân tích nước cờ của đối phương vừa đi
– Nếu là nước hay, hay ở chỗ nào? Có thể cản trở cách nào hay? Có thể vừa mượn việc phòng thủ nước cờ đó rồi thừa cơ tấn công không?
– Nếu là nước yếu, yếu như thế nào? Có thể trừng phạt được không? Hay nó lại là một cái bẫy?
25. Khi mã lộ 7 bị đối phương dùng xe đè, phải nghĩ chuyện:
– Dùng quân để giữ (như cao xa bảo mã, xe tai sĩ giữ mã, hay dùng pháo giữ mã, thoái mã cung giữ mã) rồi dùng pháo đuổi (đuổi ngang để bắt chết xe, đuổi dọc để mở đường mã lên)
– Có thể bỏ mã để xe địch hãm chỗ xấu không? Có thể phóng pháo qua hà để đè vào bắt đôi xe-tượng đối phương không?
26. Xe của ta bị pháo địch đuổi bắt, phải nghĩ:
– Khi chạy đi có tiên thủ nào không? Đuổi quân, dọa sát
– Chạy pháo chặn để đấu pháo được không?
– Chạy khỏi chỗ hiểm trước đã.
27. Khi tốt đầu mã bị đối phương mở đè, phải lưu ý
– Tránh đổi xe, nếu bị đổi xe thì cờ tàn gặp khó
– Nên tranh thủ dùng xe đấu các lộ tốt bị đè
28. Mã ở vị trí tượng ngũ, có thể phòng các nước chiếu mã của địch
29. Mã quỳ có thể phòng thủ, giữ sĩ hiệu quả.
30. Trước khi đổi quân phải nghĩ
– Hình cờ sau khi đổi quân
– Không lấy quân cờ vì trí đẹp đổi quân cờ vị trí xấu, không đổi quân cờ còn có thể chạy với quân cờ đã hết đường chạy, không đổi quân lớn lấy quân bé.
31. Chú ý nước tiên “giả”
32. Xe chiếm được hàng tốt lúc cờ tàn, thứ tự ăn tốt cũng cần tính kĩ.
33. Khi cờ tàn đối phương khuyết 2 sĩ thích hợp công băng xe mã, có thể dờn dứ ăn nhiều tốt, biến nguy cơ thành thời cơ
34. 2 mã 1 pháo thông thường phối hợp tốt hơn 1 mã 2 pháo
35. Xe pháo mã thông thương phối hợp tốt hơn xe 2 pháo, còn xe 2 pháo lại hay hơn xe 2 mã.
36. Đối với quân xe đối phương cản mắt tượng bên mình:
– Phải rút pháo về đuổi để trừ nguy, sau có tiến đâu thì tiến
– Thiết kế cạm bẫy nhốt xe địch để dùng pháo bắt, hoặc dùng mã tai sĩ khóa
37. Khi đối sát không vội vàng, đè nén phải chặt chẽ, không được đi nước mềm yếu.
38. Đối với mã biên của đối phương, có thể phối hợp xe và pháo để cản tượng bắt chết
39. Tùy lúc chú ý xem các đòn dưới đây có thể thực hiện hay không:
– Bỏ quân chiếm thế
– Bỏ trước lấy sau
– Đổi xe lấy pháo mã
– Bỏ quân để độ tốt qua sông
– Khi bị chiếu tướng xem có phản chiếu được hay không.
40. Khi mã thần tào bị gác sĩ cản, có thể chuyển hướng bằng cách tiến lên hoa pháo rồi đáp góc lại chiếu được.
41. Đối phương sử dụng xe để giữ mã (hoặc pháo), lại đem pháo khác ra đuổi xe ta:
– Mang pháo của ta chặn phía trước xe, để thêm ngòi và nhòm ngược lại pháo địch
– Mang quân khác của ta ra bắt lại xe địch (pháo bắn, tốt ghẹ…hoặc nhảy mã bắt) khiến xe của đối phương phải thôi giữ mã (hoặc pháo)
42. Mã đối phương ăn tốt 3 hoặc tốt 7 nguyên vị của ta, có thể dùng tượng treo lên hà để khóa mã đó của địch.
43. Quân bị đối phương đuổi chưa chắc đã nên chạy, thử xem:
44. Mã lẻ qua sông, một pháo đơn độc đều không nên việc gì
45. Khi dựa vào quân giữ (căn) để đấu quân, phải chú ý căn đó có an toàn không? Có khi đối phương ăn quân rồi mới rõ là không đấu được (mà là mất luôn) ví dụ trong trường hợp 4 xe nhìn nhau chẳng hạn
46. Có mấy thủ pháp có thể vận dùng tùy trường hợp:
– Thất tinh kiếm
– Mã nhập cung (chuyển hướng, giữ tượng đáy, giằng mã bắt xe, ngầm khóa xe địch…)
– Pháo ống (quá cung pháo, địch pháo…chỉnh hình, giải thoái khiên chến, phản khiên chế)
47. Khi đã giằng khóa quân đối phương, phải chú ý tránh đối phương mượn việc bị giằng khóa mà tháo ra để chiếu, dọa sát bắt ngược lại quân mình.
48. Khi xe mượn thế pháo đầu (hoặc pháo ống) để ăn tượng (tức là vào hiểm địa) phải phòng trường hợp đối phương dùng xe hủy pháo.
49. Cờ tàn pháo hoàn, khi ta có pháo đừng vội ăn sỹ tượng quân địch
50. Tùy lúc phải lưu ý tác dụng đột biến của pháo tai sĩ bên ta lẫn bên địch để mà ngăn chặn hoặc phát huy tác dụng.
51. Xe nấp sau mã hoặc pháo, trông tưởng vụng về thực ra biết dùng lại rất khéo.
52. Có lúc lại xuất hiện và tồn tại những vị trí tưởng nguy hiếm hóa ra rất an toàn, theo quy luật và định kiến thông thường thì không thể tiến vào, nhưng xem xét kĩ sẽ thấy là nơi đắc địa, phải lưu ý đừng bỏ lỡ.
53. Nhiều khi trông tưởng có căn, thực tế vô căn hoặc không đủ sức giữ, cần lưu ý.
54. 10 kĩ xảo trong trung cục cần nắm vững: chuyển hướng, chiếu bắt quân, đuổi, đổi quân, Giằng khóa, Ngăn chặn, đè bắt, mở đường, Thí quân, sát cục, ngoài ra lại có nước dừng, nước dờn dứ.
55. Quân 2 bên giao chiến, kẻ dũng cảm sẽ thắng
56. Nước hiểm của xe và mã, xe chiếm hàng ngang dọc, mã khống chế điểm quan trọng
57. Khi tính toán nước cờ, không chỉ chú ý độ sâu, mà phải chú ý độ rộng nữa
58. Đầu tiên tính nháp, sau lại tính kĩ, kị nhất đi liền tay
59. Phải chú ý phòng thủ củng cố bên mình trước, tiếp theo tìm cách gia cường áp lực đối với quân địch, nhịp độ tiến công thong thả được thì tốt, tuân thủ quy luật (tử-quân, tiên-nước tiên thủ, thế-thế lực, sát đã nói ở trên (số 18) được như thế thì thế nào cũng đạt cục diện có lợi.

60. Nhưng vị trí hẻo lánh mà linh hoạt cần biết:

– Xe: xe khuất, xe 9 tiến 2, xe 9 tiến 3, xe 9 bình 2, đại xuất xa (?)

– Mã: Mã cung, Mã 3 tiến 1 rồi mã 1 tiến 3 (đáp đầu tượng)

– Pháo: tiến pháo(pháo 8 tiến 1, pháo 8 tiến 3) lùi pháo (pháo 5 thoái 1, pháo 8 thoái 1, pháo 7 thoái 1).

Trên đây mình mới trình bày chi tiết về 3 điều đầu tiên trong 60 điều cần biết khi bày binh bố trong cờ tướng các phần tiếp theo mình sẽ cập nhật trong buổi kế tiếp, các bạn có góp ý hay bổ xung về cờ tướng vui lòng để lại comment dưới bài viết nhé!.