Giới thiệu
Cờ úp hiểu nôm na là các quân cờ bị lật úp xuống, trừ hai quân tướng được ngửa mặt lên, xếp đúng vị trí”. Còn lại, các quân khác bị úp mặt và được xếp ngẫu nhiên vô các vị trí như bình thường. Chẳng hạn, tại vị trí quân xe, lúc úp xuống, nước đi đầu tiên, nó sẽ được đi theo cách của quân xe. Đi xong nước đó, người chơi mới được ngửa mặt quân này lên. Lúc đó, nó sẽ được “hóa kiếp”: có thể là quân tốt, hoặc quân mã, hoặc có thể là đúng quân xe. Từ đó trở đi, quân cờ này sẽ đi theo cách thông thường của nó.
Bởi đặc điểm đó, thế trận cờ úp luôn biến hóa khôn lường. Bên cạnh đó cờ úp có có nhiều luật lệ riêng. Ví dụ, đôi khi sĩ – tượng là “cận vệ” của tướng, theo luật cờ tướng chỉ ở nhà giữ cung, thì nay bỗng nhảy vọt qua sông, xông pha chiến trận ầm ầm…
Hiện nay trò chơi Cờ Úp đang được rất nhiều người say mê, yêu thích.
Lưu ý khi chơi cờ úp bạn phải chấp nhận hên xui khi lật quân cờ, đây cũng là điểm hấp dẫn, gây nghiện nhất khi chơi cờ úp. Còn nếu không thích bạn có thể quay lại chơi cờ tướng truyền thống.
Mục lục
Luật chơi cờ úp
Bàn cờ
Cờ úp sử dụng bàn cờ tướng, là một hình chữ nhật do 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc tại 90 điểm hợp thành.
Sông: Một khoảng trống gọi là sông (hay hà) chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau.
Cung Tướng: Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông do 4 ô hợp thành tại các đường dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối của mỗi bên, trong 4 ô này có vẽ hai đường chéo hình chữ X.
Cách đi quân
Mỗi ván cờ lúc bắt đầu phải có đủ 32 quân, chia đều cho mỗi bên gồm 16 quân Đỏ và 16 quân Đen, gồm 7 loại quân. Ban đầu các quân cờ sẽ được úp xuống và được đảo ngẫu nhiên khi bắt đầu, ngoại trừ quân tướng. Bảy loại quân có ký hiệu và cách đi như sau:
Tướng
Nước đi của tướng
Tướng duy nhất được lộ mặt. Mỗi nước đi một ô, đi ngang hoặc dọc và chỉ được di chuyển trong phạm vi cung. Hai tướng cũng không được nhìn thấy mặt nhau như trong cờ tướng.
Sĩ
Nước đi quân Sĩ
Sĩ đi chéo từng ô một. Sĩ được phép sang sông chiến đấu, nên người ta mới gọi là “Sĩ chiến”
Tượng
Nước đi quân Tượng
Tượng đi chéo 2 ô (ngang 2 hoặc dọc 2). Tượng được phép qua sông sang phần đất của đối phương, gọi là “Tượng Chiến”. Nước đi của tượng sẽ không hợp lệ khi có một quân cờ nằm chặn giữa đường đi.
Tùy vào vị trí lúc được ngửa mặt, dân chơi cờ úp chia ra 2 loại: Tượng dùng để chiếu tướng và Tượng dùng để khóa ( cấm ) tướng.
Xe
Xe đi ngang hay dọc không giới hạn trên bàn cờ, miễn không bị quân khác cản đường đi. Trong cờ Úp, xe được xem là quân cờ mạnh nhất.
Pháo
Pháo đi giống như xe, có thể di chuyển ngang hoặc dọc tới những điểm không bị chặn. Điểm khác biệt cần chú ý với Pháo là khi ăn quân cờ của đối phương phải vượt qua một quân cờ khác. Pháo mạnh nhất là sử dụng ở giai đoạn trung cuộc.
Mã
Nước đi quân Mã
Mã đi thẳng một ô và đi tiếp chéo một ô. Nếu có bị cản trên đường đi thẳng thì mã không thể thực hiện được nước đi đó.
Tốt
Tốt đi một ô mỗi nước, Tốt không được đi lùi. Khi chưa qua được sông, tốt chỉ có thể di chuyển thẳng 1 nước. Khi qua sông rồi, tốt có thể di chuyển ngang hoặc dọc 1 nước. Tốt thường dùng để ăn quân úp , cứu quân bị “cấm” hoặc khống chế.
Kết thúc trận đấu
- Chiếu bí: Nếu một bên chiếu (bắt Tướng) và đối phương không còn khả năng đỡ. Bên chiếu tướng thắng.
- Hết nước đi: Nếu một bến tới lượt đi nhưng không có nước hợp lệ để đi, bên đó sẽ bị thua.
- Xin thua: Người chơi xin đầu hàng và chấp nhận thua ván chơi.
- Cầu hòa: Người chơi cầu hòa và đối phương đồng ý. Ván chơi được xử hòa.
Thuật ngữ thường dùng
- Sau 120 nước đi của cả 2 bên, mà ko có quân nào bị ăn thì hòa nhau.
- Cấm Chiếu Tướng liên tục 10 lần
- Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí được giữ bởi quân đối phương, quân đối phương bị ăn và bị lấy ra khỏi bàn cờ.
- Chiếu Tướng: Bất kỳ nước đi nào làm cho Tướng của đối phương bị ăn ở nước tiếp theo.
- Quân được bảo vệ: Một quân bị đuổi được gọi là bảo vệ nếu quân đuổi của đối phương nếu ăn nó có thể bị ăn lại ngay trong nước tiếp. Ngoại trừ trường hợp là Xe không bao giờ được gọi là được bảo vệ khi nó bị đuổi bởi Pháo hay Mã của quân đối phương.
- Tổng thời gian toàn trận đấu: nếu để hết giờ trước đối thủ người chơi sẽ bị xử thua!
- Thời gian cho một lượt đánh: mỗi lượt đánh sẽ có tối đa là 1 phút . Nếu để hết giờ mà không đánh một quân cờ người chơi sẽ bị xử thua!
Kinh nghiệm chơi
Ưu tiên mở quân hàng trên ( tức là mở 5 con tốt ), sau đó mới đến hàng dưới. Chú ý khống chế quân Úp đối phương ( khống quân, không cho mở ) rất quan trọng, không tùy tiện ăn quân nằm ở vị trí đã bị “cấm” – “quân chết”.
Nếu bị cấm nắp, có thời cơ thì hi sinh quân nhỏ ( tốt , sĩ , tượng , pháo , mã ) để cứu nắp ( đặc biệt cứu Xe ).
Hai quân Xe “úp” dùng để phòng thủ , đa số chỉ sử dụng ờ giai đoạn cờ tàn hoặc lúc cấp bách ( mở thêm quân chiến , ” quay nhanh ” để đánh cục hoặc đỡ cục ).
Hai quân Pháo “úp” cũng vậy, không tùy tiện sử dụng ngay nếu như chưa đến thời cơ để tấn công vì đôi pháo này có tác dụng phòng thủ chắc chắn. Khi mở pháo giả thì phải tính toán khả năng xác xuất là quân gì, đôi khi cũng là cảm nhận ( kết quân ), nếu đắc ý thì sẽ rất có lợi cho việc tấn công đối phương.